Dự án “Ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật sản xuất giống cá rô phi-nam qua quy mô khoảng cách hàng hoá tỉnh Hải Dương” do Công ty TNHH Giống cây trồng thực hiện tại Hải Dương Tính đến tháng 2013 6/2014, doanh nghiệp giống cây trồng thủy sản Tứ Kỳ (Công ty TNHH Giống cây trồng Hải Dương) là việc thực hiện trực tiếp của dự án, đã sản xuất thành công bằng phương pháp nuôi cá rô phi lai xa với tỷ lệ nam cá rô phi lên đến 95%.
Cá rô phi là một trong những loài thủy sản có giá trị kinh tế cao của tỉnh Hải Dương, diện tích nuôi cá rô phi đến 4.000 ha, chiếm 40% nuôi trồng thủy sản của tỉnh, với nhiều vùng nuôi cá rô phi quy mô tập trung. Do đó, sự cần thiết phải tăng nguồn lực của cá; nếu mật độ trung bình 2 con / m 2 , nhu cầu hạt giống hàng năm cũng đã lên đến 80 triệu …
Mặc dù có một nhu cầu rất lớn như vậy, nhưng khả năng của công trình để đáp ứng như sản xuất cá rô phi trên địa bàn tỉnh là rất thấp, chỉ có 15% đáp ứng nhu cầu của các giống địa phương hàng năm. Người nuôi cá phải mua hạt giống từ các nguồn khác nhau, rất khó để quản lý cho chăn nuôi chất lượng và kiểm dịch. Trước tình hình này, năm 2013, các nhà máy thủy sản doanh nghiệp và Tứ Kỳ (giống cây trồng Công ty TNHH Hải Dương) đã nhận chuyển giao công nghệ từ Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản I và cá rô phi thành công cùng một phương pháp như trong dài hạn.
Phương pháp lai xa là một phương pháp của việc tạo ra các quần thể đơn tính bằng cách cho phép lai giữa hai loài. Oreochromis nam aureus . và cá caiOreochromis niloticus. Phương pháp này mang nhiều tính ưu việt hơn cả, cá đực tạo ra không phải qua 21 ngày xử lý hormone, thân thiện với môi trường, con lai có tốc độ sinh trưởng nhanh. Việc lai khác loài yêu cầu công tác lưu giữ được dòng bố, mẹ thuần một cách nghiêm ngặt.
Năm 2013, Xí nghiệp giống cây trồng và thủy sản Tứ Kỳ tiếp nhận 7.000 con cá bố mẹ và 1.000 con cá ông bà từ Trung tâm Quốc gia giống thủy sản nước ngọt miền Bắc – Viện nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1 để sản xuất cá giống và tái sản xuất quần đàn cá bố mẹ. Cá bố mẹ sau khi tiếp nhận được nuôi vỗ thành thục trong thời gian từ 1-2 tháng rồi lựa chọn ghép đàn, sử dụng cá đực O.aureus Israel lai với cá cái O.niloticus Israel có cùng khởi điểm vây lưng sau điểm cuối nắp mang lai với nhau. Cá bố mẹ được lựa chọn sau khi họ đã được nuôi ghép cá ao để thụ tinh tự nhiên mà không cần bất kỳ tiêm chất kích thích. Có thể kích thích sinh sản do mưa, nước mới bổ sung vào ao. Cấy giống bố mẹ nam theo tỷ lệ 1: 1,6 và 1: 2 Sau khi ghép khoảng 15-20 ngày để thu thập cá bột. Thu thập trong 2 mùa – mùa đông năm 2013 và mùa xuân – hè năm 2014, doanh nghiệp đã thu được 2,58 triệu cá bột. Fry thu thập được lọc để loại bỏ các mô thừa và những người đàn ông yếu chết, sau đó chạy lên cá bột trong giai đoạn chạy. Khi chạy cá là 35-45 ngày để đạt được kích thước 400-500 đơn vị/kg có thể thu hoạch để đảm bảo sự sống còn trong quá trình nuôi.
Với phương pháp này, tỷ lệ cá rô phi đơn tính đực lên đến trên 95%, cao hơn nhiều so với phương pháp sản xuất giống cá rô phi đơn tính đực bằng chọn lọc hình thái ngoài. Bên cạnh đó, phương pháp này không sử dụng hormone, vừa giảm chi phí sản xuất giống, vừa không ảnh hưởng đến môi trường, tạo nguồn thực phẩm an toàn cho xã hội. Xét về tính khả thi, quy trình kỹ thuật sản xuất giống cá rô phi đơn tính đực bằng phương pháp lai xa hoàn toàn phù hợp với điều kiện sản xuất của tỉnh Hải Dương, ngay cả các cơ sở sản xuất giống quy mô nhỏ.
So với cá rô phi cái, cá rô phi đực có nhiều ưu điểm vượt trội hơn hẳn, như tốc độ tăng trưởng, kích cỡ thương phẩm lớn, không sinh sản nên người nuôi có thể kiểm soát mật độ nuôi trong ao… So với những phương pháp sản xuất giống hiện nay, sản xuất cá rô phi đơn tính đực bằng phương pháp lai xa có nhiều ưu điểm: tăng tỷ lệ sống từ cá hương lên cá giống (đạt 81%), tăng tỷ lệ cá rô phi đơn tính đực, tạo ra lượng con giống phong phú cung ứng cho người nuôi thủy sản tại Hải Dương. Việc thực hiện dự án sẽ góp phần cung ứng con giống tại chỗ cho nuôi trồng thủy sản tại tỉnh Hải Dương. Đến nay, Xí nghiệp giống thủy sản Tứ Kỳ đã sản xuất được 12.500 cá bố mẹ hậu bị, đảm bảo thuần, không lẫn tạp đàn. Cán bộ, công nhân của Xí nghiệp đã làm chủ được công nghệ, nắm chắc kỹ thuật, chủ động trong sản xuất giống. Dự kiến, quy mô sản xuất của Xí nghiệp khi hoàn thiện là 2,5 – 5 triệu cá bột rô phi đơn tính/năm, phục vụ sản xuất cá rô phi đơn tính thương phẩm trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Dự án đã góp phần đưa thêm một đối tượng cá nuôi có hiệu quả kinh tế cho xã hội, là cơ sở để nhân rộng mô hình cho các địa phương, trung tâm, trạm, trại khác ứng dụng kỹ thuật mới.
