Joelk. Bourne, JR, một nhà báo nổi tiếng của Natioanl Geographic từng khẳng định, dù nuôi cá ở đại dương hay đất liền, nguồn thức ăn bền vững luôn nhân tố quyết định. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra: Đâu mới là nguồn thức ăn thủy sản bền vững?
Không dễ
Ngày nay, nhiều trang trại nuôi cá ăn tạp như cá rô phi ở Nam Mỹ đã chuyển sang thức ăn chứa hàm lượng đạm thực vật cao hơn hàm lượng đạm động vật. Một số trang trại nuôi cá hồi ở Phần Lan, Na Uy đã giảm lượng bột cá trong thức ăn xuống 10%. Rick Barrows, một chuyên gia nghiên cứu về thức ăn chăn nuôi thuộc Bộ nông nghiệp Mỹ cho biết: Cá cần chất dinh dưỡng, không nhất thiết phải ăn bột cá. Chúng tôi vẫn nuôi cá hồi vân chủ yếu bằng đạm thực vật suốt 12 năm qua. Do đó, ngành nuôi trồng thủy sản hoàn toàn có thể thoát khỏi sự lệ thuộc vào bột cá nếu chúng ta thực sự muốn vậy.
Thực tế, bột cá chứa axit béo Omega-3, do đó, việc tìm kiếm nguồn thức ăn thay thế cho bột cá là vấn đề nan giải. Một vài công ty sản xuất thức ăn chăn nuôi đã tìm cách khắc phục điều này bằng cách chiết xuất Omega-3 trực tiếp từ tảo biển, hoặc khô dầu hạt cải, nhưng chi phí tốn kém, không thực sự hiệu quả. Giá bột cá tăng vọt, trữ lượng cạn kiệt luôn làm nóng các diễn đàn về thức ăn nuôi trồng thủy sản suốt mấy năm qua. Nhiều nhà khoa học đã vào cuộc, dày công nghiên cứu để tìm ra nguồn thức ăn thay thế. Mấy năm gần đây, nông dân nuôi cá da trơn ở Mississippi đã sử dụng khô dầu đậu tương, khô dầu hạt cải để chế biến thức ăn cho cá và giảm dần hàm lượng bột cá đắt đỏ, khan hiếm. Tuy nhiên, khô đậu, khô cải cũng là nguồn nguyên liệu chính chế biến thức ăn gia súc, do đó, nhiều chuyên gia vẫn lo ngại, đạm thực vật, dù rẻ và sẵn có nhưng chưa phải là nguồn thức ăn bền vững nhất. Stepen Cross – Cố vấn cấp cao về môi trường trong nuôi trồng thủy sản tại Trường Dại học Victoria (British Columbia) đã thừa nhận, chúng ta không thiếu chỗ nuôi cá, chỉ thiếu nguồn thức ăn bền vững.
Côn trùng sẽ là nguồn thức ăn bền vững cho thủy sản
Nỗ lực tìm kiếm
Liên đoàn thức ăn chăn nuôi quốc tế (IFIF) đã khẳng định, việc tìm kiếm nguồn thức ăn chăn nuôi bền vững gần như là vấn đề sống còn với ngành nuôi trồng thủy sản toàn thế giới. Do đó, IFIF đã hợp tác với Tổ chức Nông Lương liên hiệp quốc (FAO) để cùng tìm ra giải pháp cho ngành thức ăn chăn nuôi, mục tiêu cao nhất là cải thiện nguồn cung, hướng tới sản phẩm an toàn, bền vững. IFIF cho rằng sự tiến bộ vượt trội của khoa học kỹ thuật sẽ là nền tảng để củng cố thêm niềm tin cho ngành công nghiệp thức ăn chăn nuôi toàn cầu trong công cuộc tìm kiếm nguồn thức ăn thay thế hiệu quả.
Tại diễn đàn thức ăn chăn nuôi bền vững do Liên minh nuôi trồng thủy sản toàn cầu (GAA) tổ chức, ngay trong khuôn khổ hội nghị Quốc tế tầm nhìn toàn cầu cho giới lãnh đạo nuôi trồng thủy sản (GOAL 2014), nguồn nguyên liệu chế biến thức ăn chăn nuôi bền vững, an toàn với sức khỏe vật nuôi và môi trường, xã hội được coi là vấn đề cấp bách nhất. Tại hội thảo, nhiều công ty đã giới thiệu nghiên cứu mới trong công nghệ chế biến bột đậu thành nguồn protein thay thế hoàn hảo cho bột cá, dầu cá. Tuy nhiên, nguồn thức ăn từ bột côn trùng lại mở ra một hướng đi mới, khiến nhiều chuyên gia trong ngành đặc biệt quan tâm. FAO và Hiệp hội Francaise Zootechnie ở Paris đã tiến hành hàng trăm nghiên cứu khoa học về khả năng sử dụng côn trùng làm thức ăn chăn nuôi, một lĩnh vực tiềm năng nhưng vẫn còn trong giai đoạn trứng nước. Theo nghiên cứu của FAO, ruồi, châu chấu, bọ cánh cứng, sâu bướm là những loài côn trùng thích hợp nhất có thể dùng để chế biến thức ăn thủy sản. Thực tế, công ty Aquafude tại Trung Quốc đã chế biến thành công bột côn trùng từ ruồi, và chứng minh cho cả thế giới thấy đây thực sự là nguồn protein thay thế tốt, với chi phí rẻ hơn rất nhiều so với bột cá. Tuy nhiên, vẫn còn quá nhiều thách thức và khó khăn phía trước để các sản phẩm này có thể phát triển và thâm nhập thị trường. Khó khăn trước mắt là phải thay đổi nhận thức khách hàng, chi phí đầu tư đổi mới công nghệ, ảnh hưởng tới môi trường, xã hội…Dù vậy, ngành nuôi trồng thủy sản, người chăn nuôi, vẫn nuôi hi vọng sẽ sớm tiếp cận nguồn thức ăn mới và bền vững nhất trong tương lai không xa.
Theo , Tạp chí thủy sản Việt Nam, 11/12/2014
